بررسی نقش نیروهای سیاسی، اجتماعی در توسعه اقتصادی ایران در دوره پهلوی دوم

•   آرشیو : نسخه تابستان 1403
•   کد پذیرش : 1437
•   موضوع : سایر شاخه ها
• نویسنده/گان : | فیروزه مهرپرور
•   زبان : فارسی
•   نوع مقاله : پژوهشی
•   چکیده مقاله به فارسی : ‏ توسعه اقتصادی به عنوان یکی از اصلی‌ترین مؤلفه‌های پیشرفت کشورها محسوب می‌شود. در دوران پهلوی دوم نیز اقتصاد و توسعه اقتصادی همواره مورد توجه دولتمردان بوده است. یکی از عوامل تاثیرگذار بر توسعه اقتصادی نیروهای سیاسی و اجتماعی بوده است. سؤال اصلی این گونه مطرح شده است که نیروهای سیاسی، اجتماعی چه نقشی در توسعه اقتصادی ایران در دوران پهلوی دوم داشته‌اند؟ که این فرضیه مطرح شده است نیروهای سیاسی و اجتماعی به واسطه تاکید بر ایدئولوژی و همچنین ائتلاف با سایر گروهها، نقش مهمی را در توسعه اقتصادی ایران در دوران پهلوی دوم ایفا کرده‌اند. یافته‌های مقاله نشان می‌دهد نیروهای سیاسی و اجتماعی در دوران پهلوی دوم به عنوان یکی از ارکان اصلی و اساسی توسعه اقتصادی مطرح بوده است. ساختار اقتصادی رانتیری در این دوره باعث شد تا این نیروهای سیاسی و اجتماعی مبتنی بر ائتلاف و ایدئولوژی توانستند نقش خود را در توسعه اقتصادی ایفا کنند. نوع روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌ای است.
•   لیست منابع : [1] بهشتی سرشت، محسن و دیگران. 1394. جایگاه بازاریان و اصناف در تحولات سیاسی اقتصادی ایران از کودتای رضاخان تا دهه‌ی نخست سلطنت رضاشاه. فصلنامه پژوه های تاریخی. سال پنجا و یکم، دور جدید، سال هفتم.
  [2] پویان مهر، علی. 1401. سیاست‌های اقتصادی حکومت پهلوی دوم در سالهای 1341 تا 1347. مطالعات سیاسی اجتماعی تاریخ معاصر ایران. دوره 1، شماره 1.
  [3] پهلوی دوم. فلصنامه علمی – تخصصی سپهر سیاست. سال ششم، شماره 22.
  [4] جهانگیری، سعید و ابوالقاسم طاهری. 1398. نوسازی و گفتمان فرهنگی - مذهبی در دو دهه پایانی عصر
  [5] جهانگیری، سعید و دیگران. 1397. دولت رانتیر، طبقه متوسط جدید و بی ثباتی سیاسی در عصر پهلوی دوم. پژوهش‌های انقلاب اسلامی. سال هفتم، شماره 27.
  [6] جهانگیری، سعید و ناصر گروسی. 1399. آثار و نقش الیتیسم در توسعه سیاسی و اقتصادی در کشور
  [7] حسین زاده، حسین و دیگران. 1401. بررسی و ارزیابی پیامدهای سیاسی اقتصاد نفتی پهلوی دوم. سپهر سیاست. سال نهم، شماره 31.
  [8] حکومت پهلوی دوم. فصلنامه ژرفا پژوه. سال دوم، شماره 4.
  [9] خالقی کارسالاری، سوسن و دیگران. 1401. بررسی رابطه تحزب با توسعه اقتصادی قبل از انقلاب اسلامی. جامعه شناسی سیاسی ایران، سال پنجم، شماره ده.
  [10] خلیلی، علی.1396. جریان‌های سیاسی روحانیت در دوره پهلوی دوم. دوفصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، دوره جدید، سال سوم، شماره اول.
  [11] در عصر پهلوی دوم. پژوهش‌های انقلاب اسلامی. سال نهم، شماره 32.
  [12] ذوالفقاری، غلامرضا و دیگران.1401. بررسی تأثیر سیاستهای توسعهای پهلوی دوم بر طبقات اجتماعی در ایران. جامعه شناسی سیاسی انقلاب اسلامی. دوره 3، شماره 1.
  [13] راهی، حمیدرضا و سیدحمیدرضا سیدی. 1402. مطالعات سیاسی اجتماعی تاریخ معاصر ایران. دوره 2، شماره 1.
  [14] رستمی، عادل و دیگران.1398. تأثیر سیاستهای اقتصادی در تقابل بازاریان با حکومت. فصلنامه گنجینه اسناد. سال 29، شماره 3.
  [15] سمیعی اصفهانی، علیرضا و عالیه عباسی. 1397. دولت رانتی و چالش‌های دولت سازی در عصر پهلوی دوم. فصلنامه رهیافت‌های سیاسی و بین المللی. دوره 9، شماره 3.
  [16] سمیعی اصفهانی، علیرضا. 1401. دولت محدود؛ بازخوانی سیاست سلطه و تغییر در دوره پهلوی دوم بر پایه نظریه جول. اس میگدال. فصلنامه دولت پژوهی. سال هشتم، شماره 30.
  [17] سوری لکی، محمدعلی و ایرج سوری. 1395. روند نوسازی، تعارضات فرهنگی - مذهبی و فروپاشی
  [18] شاه ویسی، سهیلا و دیگران.1401. تحلیل انطباق برنامه‌های توسعه اقتصادی اجتماعی با الگوهای سیاست گذاری سه گانه در دوران پهلوی دوم. جامعه شناسی سیاسی ایران، سال پنجم، شماره دوازدهم.
  [19] شفعتی، معصومه و محبوبه بابایی. 1398. تحلیل عوامل جامعه شناختی مؤثر بر تحولات توسعه‌ی ایران عصر پهلوی دوم با تأکید بر دیدگاه ابن خلدون. فصلنامه علمی پژوهشی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان. سال نهم. شماره اول.
  [20] شیانی، ملیحه و حنا زارع. 1401. زن و توسعه: وضعیت زنان ایران در دوره قاجار، پهلوی اول و دوم. مطالعات جامعه شناختی. سال 29، شماره 2.
  [21] طالب، مهدی و موسی عنبری.1385. دلایل ناکامی نظام برنامه ریزی توسعه در ایران عصر پهلوی دوم. نامه علوم اجتماعی. شماره 27.
  [22] عیوضی، محمدرضا. 1388. طبقه متوسط جدید و نوسازی اقتصادی - اجتماعی در ایران.
  [23] قاراخانی، سلمان و دیگران.1400. ایران در زیر چتر حاکمیت طبیعی. فصلنامه علمی، پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی. سال یازدهم، شماره چهل و دو.
  [24] قاراخانی، سلمان و دیگران.1400. نهادها و رشد اقتصادی. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران. دوره 26، شمار ه 86.
  [25] قدمی، زینب و فرشته پرخاش.1398. پیامدهای منفی برنامه‌های توسعه در دوران پهلوی دوم. تاریخنامه خوارزمی. سال هفتم، شماره 29.
  [26] مفتخری، حسین و دیگران. 1399. بررسی تأثیر عملکرد ستادهای مبارزه با گرا نفروشی در تسریع فرآیند سقوط پهلوی و پیروزی انقلاب اسلامی. پژوهشنامه‌ی متین. سال بیست و دوم. شماره‌ی هشتاد ونه.
  [27] مقدم، والنتین.1395. پنهان در تاریخ؛ زنان و نقش اقتصادی آنان در ایران عصر قاجار و پهلوی. فصلنامه تاریخ نو. شماره 16.
  [28] نادری، علیرضا و حمیدرضا هوشنگی.1399. وضعیت محرومیت و فاصله طبقاتی در دوره پهلوی دوم؛
  [29] نعمت پور، محمد و دیگران.1398. کارکردهای سیاسی و اجتماعی گفتمان روحانیت بر اساس نظریه میدانهای پیر بوردید. فصلنامه تحقیقات جدید در علوم انسانی. دوره جدید، شماره بیست و دوم.
  [30] واکاوی عوامل و زمینه‌ها. فصلنامه دولت پژوهی ایران معاصر، دوره جدید، سال ششم، شماره سوم.
  [31] وشمه، علی و دیگران. 1396. سیاست‌های اقتصادی حکومت پهلوی دوم در زمینه صنعت با تأکید بر روابط ایران و آلمان. فصلنامه پژوهشهای تاریخی. سال پنجاه و سوم، دوره جدید، سال نهم.
  [32] هاشمی فرا، مجید و دیگران. 1402. بررسی سیاست‌های حاکم بر برنامه‌های توسعه دوره پهلوی دوم و جمهوری اسلامی ایران. جستارهای سیاسی معاصر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. فصل نامة علمی (مقالة علمی پژوهشی، سال 14، شمارة 1.
  [33] همتی، محبوبه و مرتضی علویان. 1402. پیامدسنجی دولت پریبندال در ایران عصر پهلوی دوم. سال نهم، شماره 33.
•   کلمات کلیدی به فارسی : نیروهای سیاسی، نیروهای اجتماعی، توسعه اقتصادی، دوران پهلوی دوم، ایدئولوژی.
•   چکیده مقاله به انگلیسی : Economic development is considered as one of the main components of the progress of countries. During the Pahlavi II era, economics and economic development have always been the focus of statesmen. One of the influential factors on economic development has been political and social forces. The main question has been raised as follows: What role did political and social forces play in Iran's economic development during the Pahlavi II era? This hypothesis has been proposed, political and social forces have played an important role in the economic development of Iran during the second Pahlavi era due to the emphasis on ideology and also the alliance with other groups. The findings of the article show that political and social forces were considered as one of the main pillars of economic development during the Pahlavi II era. The rentier economic structure in this period made these political and social forces based on coalition and ideology able to play their role in economic development. The type of research method is descriptive-analytical and based on library studies.
•   کلمات کلیدی به انگلیسی : political forces, social forces, economic development, second Pahlavi era, ideology.
•  صفحات : 49-66
•   دانلود فایل ( 1.25 MB )