واکاوی نظریه علم امام از دیدگاه اشاعره و نقد و بررسی آن از دیدگاه قرآن

•   آرشیو : نسخه بهار 1404
•   کد پذیرش : 15408
•   موضوع : علوم اسلام
• نویسنده/گان : | مریم اسماعیلی
•   زبان : فارسی
•   نوع مقاله : پژوهشی
•   چکیده مقاله به فارسی : ‏ امام به دلیل داشتن نقش مهم هادی و راهنمای جامعه، باید دارای برترین نوع صفات نسبت به سایر اقشار جامعه باشد و علم امام یکی از این صفات مهم است. منبع دریافت، اندازه، کمیت و میزان اهمیت علم امام؛ از سوالاتی است که برای آن مطرح است و اندیشه های اسلامی به تناسب میزان اهمیت و جایگاه امام در هندسه ذهنی تفکر خود؛ به علم امام اهمیت میدهند. در حال حاضر، نظام اعتقادی اشاعره، مهم ترین الگوی فکری و اعتقادی اهل سنت است که بر پایه نقل بنیان نهاده شده و مهمترین منبع آن قرآن کریم است. در این نظام فکری، امام دارای جایگاه «خلیفه رسول الله در جهت حراست و نگهبانی از امور دینی و مسائل سیاسی جامعه» است و دارای ریاست و خلافت بر«عموم مردم» است که شامل «تمام امور دینی و دنیوی جامعه اسلامی» میشود. علم امام در این اندیشه به اندازه یک «مجتهد» دارای فتوا و توانمند در دفاع از شبهات وارده بر دین است و یا به اندازه یک «قاضی» که بتواند مفاسد را درک کرده و مصالح جامعه را تشخیص دهد و در کمترین حد، به اندازه کسی است که «عاقل باشد و دچار زوال عقلی دائم نباشد». اما وقتی به قرآن که مهمترین منبع نقلی مسلمانان خصوصا اشاعره است؛ مراجعه میکنیم، جایگاه علمی والایی برای اوصیا و خلفای پیامبران،نزد او میبینیم که آن را در اندازه «کمال عقلی»، «داشتن تمام معارفی که بشر برای هدایت به آن نیاز دارد» و «علم به امور پنهانی» و «علم به باطن افراد» میداند. این مقاله در دو بخش به واکاوی نظریه علم امام از دیدگاه اشاعره و نقد و بررسی آن از دیدگاه قرآن میپردازد تا به حقیقت این امر برسد.
•   لیست منابع : [1] تاریخ بغداد او مدینه السلام، خطیب بغدادی،احمدبن علی، دارالکتب العلمیه، بیروت، لبنان.
  [2] وفیات الاعیان و انباء ابناء الزمان، ابن خلکان، احمد بن محمد، محقق عباس احسان، نشر الشریف الرضی، قم، 1364.
  [3] مجله دانشنامه حج و حرمین شریفین، پژوهشکده حج و زیارت، 1392، شماره 2.
  [4] تبیین کذب المفتری فیما نسب الی الامام ابی الحسن الاشعری، ابن عساکر علی بن حسن، ناشر المکتبه الازهریه للتراث، قاهره، 2010.
  [5] مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین؛ علی بن اسماعیل اشعری، مصحح هلموت ریتر، دارالنشر فرانز شتاینر، ویسبادن آلمان، سال 1400قمری.
  [6] اللمع فی الرد علی اهل الزیغ و البدع؛ علی بن اسماعیل اشعری، تصحیح حموده غرابه، ناشر المکتبه الازهریه للتراث، قاهره.
  [7] تمهيد الأوائل و تلخيص الدلائل، قاضی ابوبکر باقلانی، محمد بن طیب، عمادالدین احمد حیدر (محقق و پژوهشگر)، مرکز خدمات و الابحاث الثقافیه (محقق و پژوهشگر)، بیروت - لبنان ، موسسه کتب الثقافیه ، 1407 ق.
  [8] شرح مواقف، عضدالدین ایجی، عبدالرحمان بن احمد، شرح جرجانی، علی بن محمد، الشریف الرضی، قم.
  [9] شرح المقاصد، مسعود بن عمر، تفتازانی، نشر الشریف الرضی، قم، 1412.
  [10] احکام السلطانیه، ابن فرا، محمد بن حسین، دارالفکر، بیروت، 1414.
  [11] احکام السلطانیه، ماوردی، علی بن محمد، دارالحدیث، قاهره.
  [12] اللمع فی الرد علی اهل الزیغ و البدع، اشعری، علی بن اسماعیل، الازهریه للتراث، قاهره.
  [13] قلمرو علوم برگزیدگان خداوند در قرآن، هاشمی، سیدعلی، فصلنامه امامت پژوهی، تابستان 1391، شماره6.
  [14] تفسیر القرآن العظیم، ابن ابی حاتم، عبدالرحمن بن محمد، مکتبه نزار مصطفی الباز، ریاض، 1419ق.
  [15] تفسیر القرآن العظیم، ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، دارالکتب العلمیه، بیروت، 1419ق.
•   کلمات کلیدی به فارسی : اشاعره، قرآن، حدیث، امام، علم امام، مجتهد، قاضی، عاقل.
•   چکیده مقاله به انگلیسی : Because of their important role as guides and leaders of society, Imams must possess the highest qualities compared to other social groups, and knowledge is one of these essential qualities of the Imam. Questions arise regarding the source, scope, quantity, and significance of the Imam's knowledge; Islamic thoughts emphasize the importance of the Imam's knowledge depending on their rank and significance within the mental framework of Islamic belief. Currently, the Ash'ari doctrinal system is the most influential intellectual and theological model among Sunnis, founded on tradition, with the Quran being its most important source. In this worldview, the Imam holds the position of “Caliph of the Messenger of Allah” in terms of safeguarding religious affairs and political matters of society, with leadership and caliphate over “all people,” encompassing “all religious and worldly affairs of the Islamic community.” In this thought, the Imam’s knowledge is comparable to that of a mujtahid, capable of issuing legal opinions and defending the faith against doubts, or to that of a judge, who can understand corruption and discern the interests of society. At the very least, it is equivalent to someone who is rational and not constantly mentally incapacitated.
•   کلمات کلیدی به انگلیسی : Ash'ari, Quran, Hadith, Imam, Knowledge of the Imam, Mujtahid, Judge, Rational.
•  صفحات : 35-48
•   دانلود فایل ( 723.94 KB )