اثبات وجود معاد بر اساس تحلیل و تبیین نظام نفس شناسی ابن سینا و سهروردی

•   آرشیو : نسخه پاییز 1402
•   کد پذیرش : 1405
•   موضوع : فلسفه
• نویسنده/گان : | محمدمهدی داور، قاسمعلی کوچنانی
•   زبان : فارسی
•   نوع مقاله : پژوهشی
•   چکیده مقاله به فارسی : مسأله معاد از جمله مسائل بسیار مهم و بحث برانگیزی است که همواره مورد بحث در میان بسیاری از فلاسفه و بخش بزرگی از متکلمان و الهی دانان بوده است. اغلب حکمای مسلمان معاد را پذیرفته و آن را اثبات کرده اند و فقط در مورد کیفیت آن با یکدیگر اختلاف دارند. بسیاری از متکلمان مسلمان جز متکلمان فرقه ای که به تناسخ قائل می باشند، معاد را از اصول دین دانسته و اصل آن را به صورت عقلی اثبات، و جزئیات آن را به صورت سمعی تبیین کرده اند. شیخ الرئیس ابوعلی سینا و شیخ اشراق نیز از حکمایی هستند که معاد را اثبات کرده اند و البته برای اثبات و تبیین معاد راهی متفاوت از متکلمان پیموده اند. هر دو حکیم بر اساس تدوین یک نظام منسجم نفس شناسی به اثبات و تبیین معاد پرداخته و آن را بر اساس نظام نفس شناسی خود هماهنگ کرده اند. بنابراین برای فهم معادشناسی ابن سینا و سهروردی ابتدا باید نظام نفس شناسی دو فیلسوف شناخته گردد. بوعلی و سهروردی مسائل مختلفی را در نظام نفس شناسی خود مطرح کرده اند، ولی آنچه که در این مقاله به آن پرداخته شده است، مسأله بقای نفس بر اساس تجرد نفس و بحث استکمال نفس به مثابه دو مقدمه برای اثبات وجوب معاد می¬باشد.
•   لیست منابع : [1] ابن سینا، حسین بن عبدالله (1375). الاشارات و التنبیهات، قم: نشرالبلاغه.
  [2] همو (1383). پنج رساله، با مقدمه و حواشی و تصحیح احسان یارشاطر، همدان: دانشگاه بوعلی سینا.
  [3] همو (بی تا). ترجمه رساله اضحویه، تهران: انتشارات اطلاعات.
  [4] همو (1370). رساله الطیر، تهران: انتشارات الزهراء.
  [5] همو (1391). التعلیقات، مقدمه، تحقیق و تصحیح سیدحسین موسویان، تهران: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
  [6] همو (1953 م). رساله فی نفس و بقائها و معادها، استانبول: دانشکده ادبیات استانبول.
  [7] همو (1404ق الف). الهیات شفاء، تحقیق سعید زائد و دیگران، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی.
  [8] همو (1404 ق ب). طبیعیات شفاء، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی.
  [9] همو (1363). المبدأ و المعاد، تحقیق عبدالله نورانی، تهران: موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک¬گیل- دانشگاه تهران.
  [10] ابن منظور، محمد بن مکرم بن علی (1414ق). لسان العرب، بیروت: دار صادر.
  [11] ارسطو (بی¬تا). اخلاق نیکوماخوس، ترجمه محمدحسن لطفی، تهران: طرح نو.
  [12] اسعدی، علیرضا و حسن معلمی (1391). «فرایند استکمال نفس از دیدگاه ابن سینا»، انسان پژوهی دینی، سال نهم، شماره 27، بهار و تابستان، 57- 80.
  [13] افلاطون (1393). «پروتاغوراس»، پنج رساله، ترجمه محمود صناعی، چاپ هشتم، تهران: هرمس.
  [14] همو (1393). «شجاعت»، پنج رساله، ترجمه محمود صناعی، چاپ هشتم، تهران: هرمس.
  [15] ایجی، عضدالدین (بی¬تا). مواقف، نک: جرجانی.
  [16] تفتازانی، سعدالدین (1409 ق). شرح مقاصد، ملاحظات و مقدمه و تحقيق و تعليق از دكتر عبد الرحمن عميره‌، قم: الشریف الرضی.
  [17] جرجانی، سیدشریف علی بن محمد (بی¬تا). شرح مواقف، جلد هشتم، قم: منشورات شریف رضی.
  [18] حلی، جمال¬الدین حسین بن یوسف (بی¬تا). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، بیروت: موسسة الاعلمی للمطبوعات.
  [19] رازی، فخرالدین محمد بن عمر (بی¬تا). شرح الاشارات و التنبیهات، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
  [20] سهروردی، شهاب¬الدین یحیی (1388). التلویحات اللوحیه والعرشیه، تصحیح و مقدمه نجفقلی حبیبی، تهران: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
  [21] همو (1380). مجموعه مصنفات شیخ اشراق، جلد اول (الهیات: کتاب التلویحات، کتاب المقاومات و کتاب المشارع و المطارحات)، تصحیح و مقدمه هانری کربن، چاپ سوم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  [22] همو (1380 ب). مجموعه مصنفات شیخ اشراق، جلد دوم (حکمه الاشراق، قصه الغربه الغربیه، رساله فی اعتقاد الحکما)، تصحیح و مقدمه هانری کربن، چاپ سوم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  [23] همو (1380 ج). مجموعه مصنفات شیخ اشراق، جلد سوم (مجموعه آثار فارسی)، تصحیح و تحشیه و مقدمه سید حسین نصر، چاپ سوم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  [24] همو (1393). المشارع و المطارحات (الطبیعیات)، تصحیح نجفقلی حبیبی، تهران: موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
  [25] طباطبائی، سید محمدحسین (1440). بدایه الحکمه، تحقیق و تعلیق عباسعلی زارعی سبزواری، چاپ بیست و سوم، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  [26] همو (بی¬تا). نهایه الحکمه، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  [27] طوسی، نصیرالدین محمد (1407ق) تجرید الاعتقاد، تهران: مکتب الاعلام الاسلامی.
  [28] همو (1375). شرح الاشارات و التبیهات، جلد دوم، قم: نشرالبلاغه.
  [29] عارفی، محمداسحاق (1384). «مرگ و بقای نفس، نقد و بررسی دیدگاه ابن سینا، سهروردی و ملاصدرا»، الهیات و حقوق، شماره 18، زمستان، 51- 71.
  [30] عباس زاده، مهدی (1395). «بررسی و نقد نظریه اشراقی نفس»، فصلنامه علمی پژوهشی ذهن، دوره 17، شماره 34، تابستان، 5- 34.
•   کلمات کلیدی به فارسی : معاد، نفس شناسی، بقای نفس، استکمال نفس، نفس ناطقه انسانی، ابن سینا، سهروردی.
•   چکیده مقاله به انگلیسی : The problem of resurrection, one of the most important issues in the philosophy and theology. Some of Muslim philosophers and the vast majority of theologians always discussed about this topic. Some of Muslim philosophers accepted this problem and prove it, but, in quality of occurrence of them, they have differ believe from each other. However, some of Muslim theologians except those who believe in transmogrification, they consider the resurrection to be one of the principle of religion, beside monotheism and prophecy. Moreover, they proved the principle of resurrection through reasons, and explanations them elaborates through the Holy Quran and Prophetic saying (Traditions- Hadith). Avicenna and Suhrawardi have been proving resurrection. Of course, for prove of this problem, they adopted of different manner from Muslim Theologians. Both of philosophers according to codify of ordinary psychological system, have proved and explanation this issue. Thus, for understand of Avicenna and Suhrawardi’s eschatology. First of all, we must understand of their psychological system. Furthermore, in this paper, we will discuss about survival of the soul according to immaterial soul and perfecting of soul as two premises for prove of resurrection.
•   کلمات کلیدی به انگلیسی : Resurrection, Psychology, Survival of the soul, Perfecting of soul, Human rational soul, Avicenna, Suhrawardi
•  صفحات : 31-43
•   دانلود فایل ( 1.09 MB )