بررسی رموز پنج ‌ضلعی در هنر گره‌چینی ایرانی- اسلامی

•   آرشیو : نسخه بهار 1397- جلد اول
•   موضوع : موضوعی تعریف نشده!
• نویسنده/گان : فاطمه شه‌کلاهی
•   چکیده :
  گره‌چینی یکی از هنرهای ‌اسلامی است که هدف هنرمند بیان مفاهیم در قالب رموز نهفته در اشکال ‌هندسی است. موضوع این مقاله بررسی رموز پنج ‌ضلعی در هنر گره‌چینی است و هدف از آن شناخت هندسه‌ کمّی و کیفی پنج‌ ضلعی در این هنر است. سؤالات تحقیق عبارتند از: 1. رموز هندسه‌ کمّی پنج ‌ضلعی‌ در گره‌چینی چیست؟؛ 2. رموز هندسه ‌کیفی پنج‌ ضلعی در گره‌چینی چگونه قابل تبیین است؟ این پژوهش به‌روش توصیفی–تحلیلی انجام پذیرفته و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای(اسنادی)و میدانی است. نتایج نشان‌ می‌دهد که تناسبات ‌طلایی که در پدیدار شدن منظم عالمیان وجود دارد در قالب هندسه‌ کمّی در پنج‌ ضلعی ظهور کرده‌ است. بهره‌گیری از هندسه‌ کیفی برای بیان رمزی مفاهیم در ارتباط با «انسان‌کامل» یا «انسانیت‌کامل» یک فرد بشری نمایانده شده است. از امتیازات دین مبین اسلام نگاه برابر به زن و مرد از حیث عمل، جزاء، پاداش و بهره مندی از حیات طیبه و مواهب الهیه می باشد.
  «مَنْ عَمِلَ صالحا مِنْ ذَکِرِ اَوْاُنْثی وَ هُوَ مُومِنٌ فَلَنُحْیینَّهُ حَیوةً طَیّبةً وَ لَنَجْزیَّنَهُم اَجْرَهُم بِاَحْسَنِ ما کانوا یَعْمَلون»(1)
  و بدیهی است که برای یک قانون متعالی و سعادت بخش که وظیفه استیفای حقوق همه جانبه افراد را بر عهده دارد، در نظر داشتن همه تفاوتها در احوال، شرایط و صفات مشمولین از جمله ضروریات اولیه و تأملات اساسی است. زیرا اختلاف احوال موجب اختلاف احکام است، نظیر تغییر در وضع نمازگزار (سفر و حضر) که سبب تغییر در احکام نماز می شود.
  احکام حقوق زنان نیز از جنبه های مختلف چون: حقوق مدنی، حقوق جزا، حقوق اساسی و اداری، با لحاظ همه اختلافات در احوال، صفات و شرایط خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی آنان، مورد بررسی قرارمی گیرد.
  آنچه در این مقاله در پی بررسی آن هستیم یکی از موضوعات مرتبط با حقوق جزای زنان، یعنی موضوع تفاوت دیه و قصاص زن و مرد است.
  دیه و نحوه اجرای قصاص در مورد زنان و مردان نیز علاوه بر داشتن اسناد قرآنی ردّپای محکم و عمیقی در روایات دارد و سنت و سیره رسول اکرم صلی الله علیه و آله و حضرت امیر علیه السلام بر ثبوت و صحت آن به کیفیت مزبور شهادت می دهد، گرچه دیه و قصاص امری بوده که در جوامع جاهلی هم اجرا می شد، ولی به دلیل عدم ملاحظه عدالت بین جرم و جزای آن، اسلام ضوابط خاصی را راجع به آن مطرح نمود تا به صورت طرحی قانونمند در فقه اسلام گنجانده شود و جزء احکام امضایی دین محسوب شود. چنانچه در تفاسیر این قضیه به روشنی طرح شده است مرحوم علامه طباطبایی در ذیل آیه 178 از سوره بقره «وَ لَکُمْ فِی القِصاصِ حَیوةٌ یا اُولِی الاَلباب» می فرمایند که: هنگام نزول آیه قصاص و بلکه قبل از آن، اعراب راجع به مجازات قتل منحصرا به قصاص قتل معتقد بودند، ولی برای آن حدی قایل نبودند، بلکه این مطلب تابع قوت و ضعف قبایل بوده است. گاهی مردی را در قبال مردی و زنی را در قبال زنی به قتل می رساندند و مسلک تساوی را رعایت می نمودند و گاهی در ازای یک نفر ده نفر را به قتل می رساندند. یهود نیز قصاص به قتل و قصاص اعضاء را به همراه عفو قبول داشتند.(2) اما در آیین مسیحیت، اصولاً قتل مطرح نبوده است. و قطع عضو را حتمی می دانستند، البته در بعضی کتب، دیه را هم متذکر شده اند
•   کلید واژه : و قصاص، مرد در برابر زن، قصاص زن
•   Title : Diyat and retribution of women in jurisprudence
•   Abstract :
  One of the advantages of the religion of Islam is equal treatment of men and women in terms of action, punishment, reward and enjoyment of good life and divine gifts.
  «مَنْ عَلِلَا صلحا مِنْ ذَكِرِ اَوْاْنْث و وَهُوَ مُمِمنٌ فَلَنُحْینَّهُ حَيةو ط طَيّبةً وَلَنَزْزِّنَهُم أَمْرَ
  And it is obvious that for a sublime and prosperous law, which is responsible for fulfilling the all-round rights of individuals, it is essential to consider all the differences in the circumstances, conditions and attributes of those involved, including basic necessities and reflections. Because the difference in circumstances causes a difference in the rules, such as a change in the status of the worshiper (travel and attendance), which causes a change in the rules of prayer.
  The provisions of women's rights are also examined from different aspects such as: civil law, criminal law, fundamental and administrative rights, with regard to all differences in their status, traits and family, social and economic conditions.
  What we are looking at in this article is one of the issues related to women's criminal rights, namely the issue of the difference between blood money and retribution between men and women.
  Diyat and the manner of performing qisas for men and women, in addition to having Quranic documents, have a strong and deep trace in the narrations, and the tradition and manners of the Holy Prophet (PBUH) and the Amir (PBUH) testify to its quality and authenticity. Although blood money and retribution were also practiced in ignorant societies, but due to the lack of consideration between justice and crime and its punishment, Islam introduced certain rules about it to be included in Islamic jurisprudence as a legal plan and part of the rules. Be considered a signature of religion. As it is clearly stated in the interpretations of this case, the late Allama Tabatabai says in verse 178 of Surah Al-Baqarah, "And you are in retribution for life or the first of the albabs" that: When the verse of retribution is revealed, and before that, They believed in retaliation for murder, but they did not believe in it, but it was a function of the strength and weakness of the tribes. Sometimes a man was killed for a man and a woman for a woman, and they practiced equality, and sometimes ten people were killed for one person. The Jews also accepted retribution for murder and retribution for members with amnesty.2 But in Christianity, murder was not considered a principle. And they considered amputation inevitable, of course, in some books, diyat has also been mentioned
•   مراجع :
  1- نحل/97
  2- المیزان ج1 ص434
  3- مائده/ 45
  4- بقره / 178.
  5- منابع اهل سنت الجصاص (الرازی) ابوبکر احمدبن علی احکام القرآن ج1 ص9138
  رجوع شود به:
  - السرخسی ابوبکر محمدبن احمد المبسوط ج26 ص131
  - الکاسانی ابوبکر بن مسعود بدایع الصنایع فی ترتیب الشرایع ج7 ص75
  - النووی محی الدین بن شرف المجموع فی شرف المهذب ج18 ص354
  - القرطبی ابوعبدالله محمدبن احمد الجامع الحکام القرآن ج2 ص246
  - عبدالکریم زیلان الخصص فی احکام المراة ج5 ص8346
  6- لازم به ذکر است که برخی از بزرگان اهل سنت همچون ابوداود در سند روایت عمروبن حزم اشکال کرده اند.
  7- اردبیلی، احمدبن محمد، زیدة البیان فی احکام القرآن، ص671672
  8- طباطبائی، السیدمحمدحسن، المیزان فی تفسیر القرآن، ج1 ص433
  9- وسایل الشیعه ج29 ابواب القصاص فی النفس باب33 ص80 ح1
•  صفحات : 137-143
•   دانلود فایل ( 642 KB )